نور

دستورات شريعت مقدّس اسلام همواره با مصلحتي مادي يا معنوي يا هر دو همراه است، گر چه فكر ما از درك آن عاجز باشد در این مقاله در سدد بیان برخی ازآثار دنیوی و اخروی نماز از دیدگاه آیات قرآن و روایات معصومین علیهم السلام هستیم.

در اين بحث به برخي از آثار پر بار نماز كه در دنيا و آخرت تحقق مي يابد و در آيات و روايات به آن تصريح شده، مي پردازيم.

آثار دنيوي

الف- جلوگيري از گناه و فحشا

جنبه باز دارندگي نماز از فحشا و منكر يكي از آثار ارزشمند اين فريضه الهي است؛ نماز از آن جهت كه موجب توجه انسان به خدا مي شود و در شبانه روز، حداقل پنج بار تكرار مي شود، انسان را از فحشا و منكر باز مي دارد؛ زيرا نمازگزار براي نزديكتر شدن به خداوند تلاش خود را در جهت انجام كارهاي نيك و كسب اخلاق حسنه بيشتر مي كند. قرآن با توّجه به اين اصل مسلّم مي فرمايد:



«أَقِمِ الصلوه إِنَّ الصلوه تَنْهي عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ» [1]



نماز را بر پا كن كه آدمي را از گناهان و كردار زشت باز مي دارد.



چند تن از ياران رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ به حضور آن حضرت رسيدند و درباره يكي از مسلمانان كه هميشه پشت سر پيامبر نماز جماعت مي خواند، ولي مرتكب گناهان نيز مي شد، گفتگو كردند. حضرت به آنها فرمود: (نگران نباشيد) نمازش او را از گناه باز مي دارد. طولي نكشيد كه آن شخص گناه را ترك كرد و توبه نمود.[2]آن حضرت فرمود:



«كسي كه از نماز اطاعت نكند، نماز واقعي را به جا نياورده است. اطاعت از نماز اين است كه از منكرات و زشتيها دوري كند.»[3]



ب ـ بهداشت تن و روان



نمازگزاران همواره از صفاي ظاهري و باطني خاصّي برخوردارند كه بي نمازان فاقد آنند.



بهداشت تن: برخي از شرايط نماز، موجب بهداشت تن، لباس و به تبع آن بهداشت محيط زندگي مي شود. در برخي از سخنان معصومين براي برخي نمازها اثر مستقيم بهداشتي عنوان شده است، بطور مثال، علي ـ عليه السلام ـ مي فرمايد:



«قيامُ اللّيلِ مصحّهٌ للبدن»[4]



برخاستن شب (براي نماز) سبب سلامتي جسم است.



بهداشت روان: يكي از فلسفه هاي تشريع نماز، «ياد خدا» است چنانكه در قرآن آمده است؛



«أَقِمِ الصلوه لِذِكْرِي»[5]



براي ياد من نماز بگزار.



و ياد خدا، منشأ آرامش دل و امنيت رواني است، همانطور كه در قرآن مي خوانيم:



«أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»[6]



هان! به ياد خدا دل ها آرام گيرد.



پس، تأثير نماز در بهداشت رواني مردم نمازگزار قطعي است و آرامش و امنيّت نسبي بيشتري كه در جوامع اسلامي حكمفرماست. شاهد اين تاثير است. به تعبير امام خميني رضوان الله عليه:



« شما پرونده هايي كه در دادگستريها در جاهاي ديگر دادگاههاست برويد ببينيد، از نماز خوانها ببينيد پرونده هست آنجا؟ از بي نماز ها پرونده هست، هر چه پرونده پيدا كنيد، پرونده بي نماز ها هست.» [7]



ج ـ استقامت در برابر مشكلات



از ديگر آثاري كه در سايه نماز، نصيب نمازگزار مي شود، قدرت و نيروي مقاومت در برابر مشكلات و سختيهاست. به عبارت ديگر، نماز كه رابطه معنوي بين شخص و عالم بالاست، قدرتي در انسان ايجاد مي كند كه با وجود آن در مقابل سختيها و مشكلات ، شكست ناپذير خواهد بود. قرآن مي فرمايد:



«إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً وَ إِذا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعاً إِلاَّ الْمُصَلِّينَ الَّذِينَ هُمْ عَلي صَلوتِهِمْ دائِمُونَ» [8]



آدمي حريص خلق شده، وقتي كه شر و بدي به او مي رسد، جزع و بي تابي مي كند و زماني كه نعمت و خير به او مي رسد حق مستمندان و فقرا را نمي دهد، مگر نمازگزاران؛ كساني كه در نمازشان مداومت دارند.



از اين رو، قرآن به مؤمنين سفارش مي كند:



«يا أَيُّهَا الَّذِينَ امَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلوهِ»[9]



اي مومنان، از شكيبايي و نماز كمك جوييد.